یکسال از حضور جو بایدن، رئیسجمهور فعلی آمریکا در راس معادلات سیاسی و اجرایی واشنگتن سپری شده است. وی در طول این یکسال و در مواجهه با بسیاری از بحرانها، پروندهها و موضوعات حوزه سیاست خارجی آمریکا ابتدایی و غیرقابل قبول عمل کرده است. این در حالی است که بایدن خود را متخصص حوزه سیاست خارجی و روابط بینالملل قلمداد میکند و اساسا وجه تمایز خود را نسبت به بسیاری از سیاستمداران آمریکایی در همین نقطه میبیند.
به عنوان مثال، بایدن پس از حضور در راس معادلات سیاسی و اجرایی واشنگتن درصدد بازگشت پوچ به برجام برآمد. به عبارت بهتر، بایدن درصدد بود تا از یکسو، خود را نسبت به توافقات چندجانبه در نظام بینالملل پایبند نشان داده و از سوی دیگر، در عمل اقدامی در مسیر رفع واقعی تحریمهای اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران نکند. با آغاز دوباره مذاکرات وین، بایدن و همراهانش دریافتند نقشه و تاکتیک آنها درخصوص احیای ظاهری برجام، راه به جایی نخواهد برد. اکنون، از یکسو واشنگتن و تروئیکای اروپایی درصددند با تقویت فاکتورهای فرامتنی و محیطی، شرایط خود را در مذاکرات وین تقویت کنند.
بدون شک یکی از اصلیترین عوامل غافلگیری دولت بایدن در مذاکرات وین، پافشاری هوشمندانه جمهوری اسلامی ایران روی خطوط قرمز ترسیم شده در مسیر رفع تحریمها بوده است. در هر حال، دولت بایدن بسیاری از فرصتها را در سایه نگاه غیرواقع بینانه خود به مذاکرات وین از دست داده و در حال حاضر نیز هنوز تصمیم لازم برای احیای توافق هستهای اتخاذ نکرده است.
در پرونده اوکراین نیز ماجرا دقیقا به همین منوال است. ماجراجوییهای بایدن و تاکید دولت وی بر گسترش ناتو به شرق سبب شده است کییف به یکی از کانونهای بالقوه بحران در نظام بینالملل تبدیل شود.
سیگنالهای متناقض کاخسفید در قبال پرونده اوکراین، حتی طرفداران کاخسفید را در کییف و اروپا نیز سردرگم کردهاست. گرچه طی هفتههای گذشته، مقامات آمریکایی به عنوان یکی از طرفهای مولد بحران در مرز روسیه و اوکراین ایفای نقش کردهاند. اما کاخسفید تاکید دارد حتی در صورت وقوع نبرد میان طرفین، نیروی نظامی به این منطقه( منطقه نبرد) اعزام نخواهد کرد. اعلام رسمی این موضوع از سوی بایدن، زنگ خطر را برای کییف به صدا درآورده است. اکنون اوکراینیها بهخوبی میدانند نمیتوانند روی کمک واشنگتن در هرگونه نبردی با مسکو حساب باز کنند. در این صورت، مشخص است روسها پیروز میدان نبرد خواهند بود. در عین حال، مقامات آمریکایی درصددند با ارسال تسلیحات و اعلام حمایت کلی خود از کییف در این منازعه، بحران استراتژیک و امنیتی تازهای را در حوزه روابط بینالملل خلق کنند.
جو بایدن نه تنها به نماد عقلانیت در حوزه سیاست خارجی آمریکا تبدیل نشده است، بلکه باید پس از یکسال توجیهگر کارنامه سیاه و غیرقابل قبول خود در این عرصه باشد.